|
MADAME SATÃ
Brazylia | 2002 | 97'
Najlepszy film na MFF Chicago 2002
"Można się w tym filmie zakochać"
"Madame Satã nie całuje nikogo w dłonie. Całuje prosto w usta, a następnie naciska spust i trafia prosto w serce. Od dawna na polskich ekranach nie było tak zmysłowego filmu.
"Gęsty, mroczny i fascynujący portret nietuzinkowego człowieka, który ostentacyjnie nie chciał dać się zaszufladkować."
Gejzer namiętności. Joao Francisco dos Santos stał się ikoną brazylijskiego karnawału, obiektem kultu, sławną drag queen i barwną postacią slumsów oraz nocnych klubów Rio de Janeiro. Przez swój porywczy temperament niemal połowę życia spędził w więzieniach. Dziś jeden ze stadionów piłki nożnej w Rio nosi jego imię.
"By opisać barwny świat Santosa, Ainouza sięgnął po niezwykły montaż i ujęcia, tworząc film, który oczarowuje kolorystyką i urzeka pasją."
"Nietypowa narracja, szybki montaż i ujęcia zwiększają artystyczne walory filmu."
Roztańczona bestia. Drapieżna "Madame Satã" pokazuje człowieka, który dusi się we własnej skórze. /.../ Agresywny macho o masywnym ciele /.../ a jednocześnie zmysłowy homoseksualista marzący o karierze drag queen. A zarazem złodziej i sutener zabójca. Ale także lojalny przyjaciel i czuły ojciec adoptowanych dzieci /.../ rewelacyjnie zagrany przez Lazara Ramosa. /.../ film otrzymał ponad 20 nagród na całym świecie.
Kłebowisko przeciwieństw wspaniale oddał na ekranie Lazaro Ramos w tytułowej roli.
Brazylijczycy znów popisali się filmowym rzemiosłem najwyższej próby. "Madame Sata" to wyrazisty i bezpretensjonalny obraz istoty próbującej wyzwolić się z narzuconych więzów. Ostra i brawurowo poprowadzona reżyseria atakuje zmysły widza, przymusza do refleksji i zadumy. Zaś znakomity Lázaro Ramos jest fascynującym przewodnikiem po barwnym i egzotycznym Rio de Janeiro zamieszkanym przez biednych i przegranych, lecz nie pozbawionych marzeń.
Legendarny przestępca. Dumny homoseksualista i dragqueen. Zabójca i mistrz capoeiry. Kochający ojciec siedmiorga adoptowanych dzieci. Czarny jak heban, muskularny, w jedwabnej koszuli i obcisłych spodniach, z brzytwą w kieszeni. Madame Satã. Urodził się w rodzinie wyzwolonych niewolników w przymierającej głodem północnej Brazylii. Matka sprzedała go, gdy miał 7 lat. Wolność odnalazł na ulicach Lapy, najgorszej dzielnicy Rio de Janeiro.
"Madame Satã" nie jest egzotyczną wycieczką po slumsach Rio. Zabiera widzów o wiele głębiej niż jakikolwiek inny film, do samego serca tytułowej postaci i jego pełnego rozpaczy świata.
"Madame Satã" przywołuje na myśl film Fernanda Meirellesa ("Miasto Boga") również pod względem "umiejscowienia klasowego" - w slumsach, wśród złodziei i prostytutek. Tu bardzo ważny jest jednak wątek homoseksualizmu. Dla głównego bohatera orientacja nie oznacza bynajmniej wyrzeczenia się godności (a takie to były i czasy - lata 30. ubiegłego wieku, i środowisko). Przeciwnie. Joao Francisco dos Santos czuł się lepszy. I nie była to duma bezpodstawna.
STRESZCZENIE
Lapa, dzielnica Rio de Janeiro, 1932.
Lapa to dzielnica cyganerii i nędzarzy, dom dla alfonsów, prostytutek, złodziei i wszelakiej maści wyrzutków społecznych. João Francisco dos Santos (Lázaro Ramos) to groźnooki uliczny bandyta i prostytutka w jednym, którego wielkim marzeniem jest występować na scenie, tak jak jego wielka idolka - Josephine Baker.
W podupadłym pensjonacie w sercu Lapy, dzieli swój świat ze swoją "żoną" i prostytutką, Lauritą, jej córeczką, oraz z Tabu - wspólnikiem w małych przestępstwach i jego “niewolnikiem". João Francisco dobrze zna lokalny światek mętów społecznych, ma dobre kontakty z właścicielem baru Błękitny Dunaj, gdzie świetnie współegzystują ze sobą: prostytucja, narkotyki i skorumpowani policjanci. Jego wybuchowy temperament i umiejętności w sztukach walki czynią z niego fascynującą i przerażającą postać. Ten hebanowo czarny, postawny i wysoki, nieustraszony i charyzmatyczny złodziej, staje się dla lokalnej bohemy ojcem, matką, mężem, doradcą i mścicielem, prawdziwą legendą. Zdolny do wszystkiego: w jednej chwili, w masce i piórach śpiewa niczym Edith Piaf, by w następnej kopać niczym Bruce Lee.
Oskarżony o kradzież, której nie popełnił, João Francisco zostaje skazany na 6 miesięcy więzienia za stawianie oporu policji, która przyszła go aresztować. Po wyjściu na wolność przekonuje właściciela baru Błękitny Dunaj, by ten pozwolił mu występować na scenie. W barwnym stroju i świecącym makijażu, João Francisco zdobywa wreszcie uznanie publiczności, którego tak pragnął. Po tylu latach szczęście chyba się do niego w końcu uśmiechnęło. Jednak prowokacja klienta popycha go do zbrodni, która na wiele lat niszczy jego sen o byciu artystą.
Lapa, Karnawał 1942.
Po 10 latach w więzieniu, João Francisco wraca do swojej dzielnicy i wygrywa konkurs na najpiękniejszy karnawałowy kostium. Odrodzony, stwarza swą najsłynniejszą kreację: Madame Satã...
O FILMIE
Film powstał z inspiracji legendami i mitami, w które obrosło prawdziwe życie João Francisco dos Santos (1900-1976), dumnego czarnego łajdaka, znanego jako Madame Satã.
Film "Madam Satã" jest równie gorączkowy jak jego tytułowy bohater. Nie usiłuje być dokładną biografią prawdziwego João Francisco. To zmysłowy, gorącokrwisty portret społecznego wyrzutka, czarnego, homoseksualnego kryminalisty, który prezentując swoje barwne marzenia o byciu gwiazdą sceny, odkrywa się ponownie w nowej roli.
Film przedstawia decydujące chwile w życiu João Francisco i jego bliskich przyjaciół, ukazując najważniejszy okres jego życia - tuż przed tym zanim stworzony został mit Madam Satã. João wziął swoje alias od tytułowej postaci filmu Cecila B. de Mille "Madame Satan" (1930), której był wielkim fanem. Poznajemy bogate życie Lapy: alfonsów, prostytutki, kompozytorów i tancerzy samby, świat barów i burdeli pełnych dymu i zapachu tanich perfum.
Poprzez postać João Francisco, syna wyzwolonych niewolników, film również celebruje rozkwit pulsującej miejskiej kultury Afro-Brazylijskiej, która wyłoniła się w Rio de Janeiro w pierwszych latach po zniesieniu niewolnictwa. Kultura ta powstała jako wyraz oporu w społeczeństwie, które przestało mieć jakikolwiek pożytek ze społeczności murzyńskiej po abolicji w 1888 roku. "Madame Satã" nie tylko przywołuje do życia prawdziwą postać, ale również ukazuje krytyczny moment Afro-Brazylijskiej diaspory.
"Madam Satã" tworzy również romantyczną wizję nieistniejącego już miejskiego półświatka, przypominającego paryski świat Jean Genet'a. Po swoim kabaretowym debiucie na początku lat 30., João Fracisco wyrósł na legendę nocnych klubów, która nigdy tak naprawdę nie ucichła.
Całe 76 lat swojego życia - z których 27 spędził w więzieniu - João Fracisco dos Santos walczył z piętnem analfabety, czarnego biedaka i homoseksualisty, nieustannie dążąc do spełnienia swych marzeń.
BIOGRAFIA PRAWDZIWEJ MADAME SATÃ
Urodzony na północy Brazylii, w rejonie Pernambuco, w rodzinie byłych niewolników. Jeden z 17 dzieci, w wieku 7 lat został sprzedany: matka zamieniła go na klacz. Kilka lat mieszkał w Recife, by potem przenieść się do Rio, do dzielnicy Lapa, w latach 30. schronienie dla wszelkiej maści przestępców i cyganerii. Wielokrotnie pracował jako ochroniarz w nocnych klubach, broniąc prostytutek przed gwałtami i zbyt agresywnymi klientami.
Czarny analfabeta, transwestyta i homoseksualista, ojciec siedmiorga adoptowanych dzieci, zawsze żył na obrzeżach społeczeństwa. Wielokrotnie go aresztowano, często za stawianie oporu policji. Utalentowany capoeirista, nieustannie walczył z funkcjonariuszami, na ogół w odpowiedzi na zaczepki, obraźliwe komentarze, bądź w obronie niesprawiedliwie traktowanych prostytutek, żebraków, transwestytów, czarnych, i innych społecznie wykluczonych. Stał się w ten sposób ikoną kontrkultury XX wieku w Brazylii.
Królował w czasach, kiedy nie wiadomo było co zrobić z byłymi niewolnikami i ich potomkami. João Francisco, wyrzutek zarówno w sensie seksualnym, jak i społecznym, swoje miejsce wywalczył pięściami, znajdując schronienie w cygańskiej dzielnicy Rio, Lapie.
Jego życie to naprzemienny ciąg pobytów w więzieniu i występów jako drag queen na scenie w klubie Błękitny Dunaj, które przysporzył mu sławy i doprowadziły do wyroku skazującego za morderstwo. Miłość do karnawału sprawiła, że w 1942 zaistniał na ulicach Rio jako Madame Satã, w stroju zainspirowanym filmem Cecila B. DeMille z 1930 roku.
Zmarł wkrótce po swoim ostatnim wyjściu z więzienia.
O REŻYSERZE
Karim Ainouz (ur. Fortaleza, Brazylia, 1966). Studiował architekturę na Uniwersytecie w Brazylii, oraz ukończył studia na wydziale filmowym Uniwersytetu Nowojorskiego.
Jego nowatorskie krótkie metraże Paixăo Nacional i O Preso oraz dokument Seams były pokazywane na ponad 50 festiwalach filmowych w Brazylii i na świecie, m.in. w Rotterdamie, Oberhausen, Londynie, Vancouver, Atlancie i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Nowym Jorku.
Zdobył wiele nagród, w tym na najlepszy film krótkometrażowy na Festiwalu w Atlancie (1999) oraz na Festiwalu w Ann Arbor (Michigan, 1997).
Pracował jako asystent montażysty oraz asystent reżysera przy wielu filmach, m.in. "Poison" (Todd Haynes, 1990), "Swoon" (Tom Kalin, 1991) i "Postcards from America" (Steve McLean, 1993). Był również jednym ze scenarzystów “W cieniu słońca" Waltera Sallesa.
"Madame Satã" to jego fabularny debiut.
|