MACUNAIMA

Reż. Joaquím Pedro de Andrade

Brazylia | 1969| 105'

MFF Mar del Plata 1970 - Najlepszy Film
4 nagrody na Festiwalu Filmów Brazylijskich 1969

"Opowieść o Brazylijczyku pożartym przez Brazylię"
Joaquím Pedro de Andrade

Macunaima jest jednym z fenomenów w historii kina: zdobył tuziny nagród i uznanie krytyki, obejrzały go miliony widzów na całym świecie, a dziś jest legendą, podobnie jak jego główny bohater. Film wywołuje natychmiastowe skojarzenia z surrealizmem Buñuela, a także absurdalnym poczuciem humoru rodem z Monty Pythona. Niewątpliwie jednak przesiąknięty jest duchem Brazylii.

O FILMIE:

W ubogiej rodzinie w wiosce zwanej Pai da Tocandeira przychodzi na świat chłopiec, któremu dano na imię Macunaima. Chociaż istnieje przesąd, że imię na "M" przynosi pecha... "Niemowlę" jest nietypowe - brzydkie, wykazujące perwersyjną skłonność do lenistwa, egoizmu i wybryków seksualnych. Mając 6 lat nie potrafi jeszcze mówić, przeważnie przygląda się pracy braci i śpi. Ożywia się jedynie na dźwięk słowa "pieniądze". Pewnego dnia znudzony życiem na wsi wyrusza wraz z braćmi do miasta. I wtedy staje się cud... Przechodząc przez rozliczne perypetie i poznając kontrasty świata Macunaima ukazuje Brazylię w tonie mocno oskarżycielskim.

Macunaima to postać z indiańskich legend, będąca wcieleniem mitu istoty ambiwalentnej, poszukującej siebie samej wśród dobra i zła. Macunaima istnieje jednocześnie w przeszłości i w teraźniejszości, w mieście i na wsi, w dżungli nad Amazonką i w spiekocie Południa, na ziemi i w niebie. Jego życie jest pełne chaosu: pławi się w próżniactwie, ale w tym samym czasie walczy z olbrzymami i występuje przeciwko konwencjom społecznym. Urodził się czarny, a nagle staje się białym i do tego rasistą. Jest jednocześnie sentymentalny i cyniczny, naiwny i sprytny, egoistyczny i szczodry. Właściwie pozbawiony jest jakiegokolwiek charakteru. Jest niekonsekwentny, kieruje się impulsami. Nieustannie miota się poszukując własnego "ja".

Ten bohater o tysiącu twarzy, jak żaden inny w historii, uosabia Brazylię, kraj-kontynent, zbyt skomplikowany by dać się w jakikolwiek sposób zaszufladkować. Joaquim Pedro de Andrade swoim filmem dokonał niemożliwego - wydestylował na potrzeby kina esencję swojej nieodgadnionej ojczyzny, która jak mówi reżyser "pożera swoich mieszkańców". Film powstał na podstawie ksiązki Mario de Andrade, która uważana jest w Brazylii za "rapsodię, nie powieść".

W filmie możemy zobaczyć część z szerokiej plejady bogów, mitycznych bohaterów indiańskich, i ekscentrycznych postaci zebranych przez Mario de Andrade na stronach swojego modernistycznego arcydzieła. Mówią oni mieszanką ludowych i wielkomiejskich dialektów zbieranych latami przez autora i zamieszkują świat pełen absurdów i niewyobrażalnych kontrastów, który pomimo swojej mrocznej baśniowości, niepokojąco przypomina kraj nad Amazonką.

"Macunaima"- to dzika klownada, gadatliwa i lubieżna."
"Le Nouvel Observateur"

"Macunaima"- jest dziełem spod znaku ludożerstwa.
"Positif"

"Szalony, krwiożerczy, ludożerczy."
"L' Expresse"

O REŻYSERZE:

Joaquím Pedro De Andrade (1932-1988, Rio de Janeiro)
Pochodził z rodziny pisarzy i polityków. Studiował w paryskim IDHEC oraz w Anglii i Stanach Zjednoczonych. Praktykę reżyserską rozpoczął od filmów krótkometrażowych i już za pierwszy z nich - "Arraial do Cabo"- otrzymał Nagrodę na II Przeglądzie Filmów Latynoamerykańskich. Jest autorem jednej z najważniejszych filmografii kina brazylijskiego, składającej się z 14 tytułów, wśród których wyróżnia się film pełnometrażowy Macunaíma, za który zdobył wiele nagród. W trakcie swojej kariery wygrywał festiwale w Brazylii i na całym świecie. Wielokrotnie organizowano retrospektywy jego twórczości, zarówno za życia, jak i pośmiertnie. Zmarł w wieku 56 lat w trakcie przygotowań do ekranizacji epickiej powieści Casa-Grande, Senzala & Cia. Joaquim Pedro de Andrade pozostawił wiele scenariuszy, gotowych do realizacji, z czego dwa zostały opublikowane - O Impondrável Bento contra o Crioulo Volador ("Nieuchwytny Bento kontra Latający Kreol"), jego pierwszy autorski scenariusz fabularny, oraz Casa-Grande, Senzala & Cia, napisany w oparciu o dzieło Gilberto Freyre. Był jednym z czołowych przedstawicieli brazylijskiego "ciemna novo".